1. Inleiding

1.1 Algemeen
Op 18 september 2018 hebben we onze politieke ambities in het collegeprogramma 2018-2022 aan de raad gepresenteerd. Onze missie is: een duurzaam en groen Houten, met ruimte voor experimenten en eigen initiatieven, waar we omzien naar elkaar. Kortom: een Houten waar het goed toeven is en blijft voor onszelf, voor nieuwe inwoners en voor toekomstige generaties. Daarvoor heeft het collegeprogramma, net als het coalitieakkoord, de titel ‘Duurzaam, ondernemend en dichtbij’!. De missie kan worden vertaald naar vier belangrijke aandachtsgebieden voor de komende periode, te weten:

1. Hoe zorgen we ervoor dat er voldoende woningen zijn voor Houtenaren, passend bij de demografische ontwikkelingen, de toenemende vraag én de unieke opzet van Houten?
2. Hoe maken we Houten energieneutraal? Hoe passen we ons aan het veranderende klimaat aan en hoe versterken we de natuur?
3. Hoe zorgen we er op een persoonsgerichte manier voor, dat iedereen naar vermogen kan meedoen in onze samenleving? Ongeacht leeftijd, culturele achtergrond, gender, seksuele voorkeur, talenten, inkomen en gezondheid?
4. Hoe versterken we de verbinding tussen de gemeente en haar inwoners? Hoe verbeteren we de manier waarop we onze inwoners, het onderwijs, ondernemers en maatschappelijke organisaties betrekken?

In het collegeprogramma zijn deze aandachtsgebieden verder uitgewerkt in de thema’s:

• Duurzaamheid: we streven naar een ideaal evenwicht tussen ecologische, economische en sociale belangen.
• Bouwen en wonen: wij willen het wonen in Houten betaalbaar houden, onze inwoners een geschikte woning blijven bieden, de doorstroming op de woningmarkt bevorderen én daarmee een bijdrage leveren aan de regionale woningbouwopgave.
• Buitengebied, landbouw, natuur en recreatie: we willen dat er meer ruimte komt voor flora en fauna in onze gemeente, houden ons buitengebied bewoonbaar, bereikbaar en duurzaam groen.
• Mobiliteit en bereikbaarheid: om Houten bereikbaar en leefbaar te houden, gaan we op zoek naar goede en schone vervoersalternatieven.
• Openbare ruimte en groen: we koesteren de kwaliteit die we hebben én behouden die voor de toekomst, maar willen het aanzien en de beleving van het groen verbeteren.
• Veiligheid: we willen (ondermijnende) criminaliteit en overlast bestrijden en voorkomen en hebben aandacht voor water en veiligheid.
• Sociale omgeving: we streven naar een inclusieve samenleving waarin iedereen naar vermogen kan meedoen en een waardevolle bijdrage kan leveren.
• Bestuur en inwonersparticipatie: we gaan in gesprek met inwoners, maatschappelijke organisaties en ondernemers over grote maatschappelijke opgaven om met elkaar een breed gedragen samenlevingsagenda op te stellen.
• Persoonlijke en digitale dienstverlening: we optimaliseren de bereikbaarheid, toegankelijkheid en digitalisering van de gemeentelijke dienstverlening. Voor mensen die laaggeletterd dan wel niet of minder digitaal vaardig zijn bieden we alternatieven.
• Financiën: Houten is financieel gezond en dat willen we zo houden. Dit betekent dat de begroting structureel sluitend is én er sprake is van een solide reservepositie.

In de voorliggende begroting 2019 is de uitwerking van deze thema’s onderdeel van de (deel)programma’s. Net als bij het collegeprogramma is bij het opstellen van de begroting 2019 nadrukkelijk gekeken naar de principes uit de Toekomstvisie Houten 2025, de gemaakte afspraken op landelijk niveau in het Interbestuurlijk Programma (IBP)^[1] én het belang van de Houtense positie in de regio.

Zoals gezegd vinden we inwonersparticipatie belangrijk. We willen de expertise van inwoners, ondernemers en maatschappelijke partners nog beter gaan benutten. Bij de totstandkoming van het coalitieakkoord en het collegeprogramma is dat al gedaan. De komende jaren gaan we deze werkwijze voortzetten. Op die manier maken we samen een samenlevingsagenda, waarin we voor verschillende grote opgaven afspreken hoe we dit met elkaar aanpakken. Jaarlijks kijken we hoe het werken met de samenlevingsagenda verloopt, welke nieuwe ontwikkelingen er zijn en wat dit betekent voor het komende jaar. Het resultaat hiervan nemen we mee bij het opstellen van de begroting door beleidsdoelstellingen bij te stellen (‘wat willen we bereiken’) of concrete activiteiten op te nemen (‘wat gaan we doen’). We hopen een samenlevingsagenda te hebben ontwikkeld die goed werkt en waarmee we gezamenlijk tot mooie resultaten zijn gekomen.

1.2 Prognose begroting 2019 en meerjarenbegroting 2020-2022
Na jaren van ombuigingen heeft de economische groei er voor gezorgd dat de algemene uitkering (belangrijkste inkomstenbron van de gemeente) van het Rijk weer groeit. Hierdoor zijn er met ingang van 2019  weer structureel middelen beschikbaar (€ 0,8 miljoen in 2019 oplopend tot € 1,3 miljoen in 2022) om onze ambities te realiseren.
Daarnaast zetten we, binnen de door de raad vastgestelde financiële kaders, ook incidenteel € 2,0 miljoen in uit de beklemde algemene reserve. Dit doen we om een financiële bijdrage te kunnen leveren aan gewenste ontwikkelingen op de thema’s ‘Buitengebied, landbouw, natuur en recreatie’ en ‘Mobiliteit en bereikbaarheid’. Hierdoor wordt het ook voor andere private en/of particuliere partijen interessant om door middel van co-financiering te participeren in deze ontwikkelingen. Ook investeren we éénmalig € 0,5 miljoen op het thema ‘Sociale zekerheid en werk en inkomen’ voor arbeidsparticipatie lokaal en op maat.

De prognose van de begroting 2019 en de meerjarenbegroting 2020-2022 is structureel sluitend. Hiermee wordt voldaan aan de criteria van de toezichthouder (provincie Utrecht) om voor repressief (terughoudend) toezicht in aanmerking te komen. Daarnaast blijft de beklemde algemene reserve, na de onttrekking van € 2,5 miljoen, boven de door de raad vastgestelde ondergrens van minimaal € 20,0 miljoen.

Tabel: prognose begroting 2019 en meerjarenbegroting 2020-2022

De financiële ontwikkelingen na vaststelling van het collegeprogramma 2018-2022 worden in hoofdstuk 3 toegelicht.

Tabel:   prognose beklemde algemene reserve                                                                             

De prognose van de begroting 2019 en de meerjarenbegroting 2020-2022 is zoals gebruikelijk gebaseerd op de meicirculaire van het lopende jaar. De septembercirculaire was bij het opstellen van de begroting 2019 nog niet beschikbaar. Deze is op Prinsjesdag (18 september 2018) gepubliceerd en is geen onderdeel van de begroting 2019. Over het resultaat van de septembercirculaire 2018 wordt de raad voor de behandeling van de begroting 2019 door middel van een collegebrief geïnformeerd.
^[1] Op 14 februari 2018 is overeenstemming bereikt tussen het Rijk, VNG, IPO en UvW over de gezamenlijke
  aanpak van tien belangrijke maatschappelijke vraagstukken.

^[2]  Resultaat betekent: resultaat na toevoegingen en onttrekkingen aan (bestemmings)reserves.

^[3]  De prognose betreft de algemene dienst. Het resultaat op de grondexploitatie is budgetneutraal in de begroting verwerkt en wordt apart in de jaarrekening verantwoord.